Kolorowe skrzydła motyli przyciągają spojrzenia i budzą nasze zainteresowanie, nie tylko ze względu na swoje efektowne ubarwienie. Są one bowiem przykładem wyjątkowej adaptacyjności motyli do życia w różnych środowiskach – od terenów górskich, po tropikalne lasy deszczowe. W dzisiejszym wpisie przedstawimy kilka ciekawostek na temat motylich skrzydeł. Zapraszamy do lektury!
Kolory i wzory na skrzydłach motyli. Przypadek? Nie, genetyka!
Wystarczy wybrać się w słoneczny dzień na łąkę, do ogrodu lub pobliskiego skwerku miejskiego, by zobaczyć, jak zróżnicowane pod względem kształtu i kolorystyki skrzydeł są motyle. Latolistek cytrynek wygląda jak latająca landrynka w soczyście żółtym kolorze, rusałka pawik „puszcza” do nas oczko, a okazały paź królowej dumnie prezentuje swoje czarno-kremowe skrzydła ozdobione długimi ogonkami. Każdy z nich jest inny, ale każdy równie piękny. Czy zastanawialiście się kiedyś, w jaki sposób natura tworzy tak złożone i różnorodne wzory na skrzydłach motyli?
Otóż, są one wynikiem skomplikowanych procesów genetycznych, które regulują produkcję pigmentów oraz formowanie się mikrostruktur odpowiedzialnych za rozpraszanie światła. Geny kontrolują, które pigmenty będą obecne, w jakich ilościach, a także jak ułożą się łuski na skrzydłach, tworząc unikalne wzory charakterystyczne dla każdego gatunku. To właśnie dzięki zakodowanym w DNA instrukcjom motyle mogą rozwijać tak różnorodne i piękne skrzydła, które zachwycają nas swoim wyglądem.
Ewolucja skrzydeł motyli. Od prostych form, po imponujące kształty
Skrzydła motyli ewoluowały przez miliony lat, dostosowując się do różnych warunków środowiskowych i potrzeb poszczególnych gatunków. Na początku były one proste i miały jednolite ubarwienie, które pomagało w kamuflażu. Z czasem, w wyniku doboru naturalnego, na motylich skrzydłach zaczęły pojawiać się bardziej skomplikowane wzory i intensywne kolory. Skrzydła musiały stać się także lżejsze i bardziej wytrzymałe, aby umożliwić dłuższe loty oraz skuteczniejszą ucieczkę przed drapieżnikami. Ewolucja motylich skrzydeł wpłynęła również na zdolność tych owadów do komunikacji między osobnikami tego samego gatunku. Ułatwia to między innymi identyfikację samców i samic czy przekazywanie informacji o gotowości samicy do rozmnażania.
Adaptacje skrzydeł motyli. Jak motyle skrzydła pomagają odstraszać drapieżniki?
W toku ewolucji motyle wykształciły wiele skutecznych strategii przetrwania i nie ma co ukrywać, że duży udział mają w tym ich skrzydła. To właśnie dzięki ich specyficznym wzorom i ubarwieniu motyle mogą udawać groźniejsze niż są w rzeczywistości lub po prostu wtopić się w otoczenie, stając się niewidocznymi dla potencjalnych drapieżników.
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na przetrwanie w środowisku jest zastosowanie kamuflażu. Weźmy za przykład motyle z gatunku Caligo memnon. Mają one na swoich skrzydłach wzory przypominające duże, sowie oczy. Kiedy motyl odpoczywa na liściach ze złożonymi skrzydłami, owe sowie oczy groźnie „wpatrują się” w każde stworzenie, które pragnie motyla zaatakować. W efekcie wiele drapieżników odstępuje od swoich zamiarów w obawie przed konfrontacją z „silniejszym” osobnikiem.
Innym sposobem obrony jest stosowanie przez motyle jaskrawych kolorów jako formy ostrzeżenia. W tym przypadku warto przyjrzeć się przeziernikom – motylom, które wyglądem przypominają osy, co skutecznie odstrasza drapieżniki. Dzięki temu motyl w przebraniu osy może sobie swobodnie spijać nektar z kolejnych kwiatów, bez większych obaw, że stanie się łupem dla ptaka czy pająka.
Niektóre motyle stosują również techniki mimikry, czyli upodabniania się do elementów środowiska naturalnego. Mistrzem takiego kamuflażu jest bez wątpienia motyl z gatunku Kallima inachus, który ma skrzydła przypominające liście. Gdy motyl odpoczywa ze złożonymi skrzydłami, wtapia się w roślinne otoczenie, przez co „znika” dla drapieżników. Przykład mimikry znajdziemy także na naszym rodzimym podwórku. Zewnętrzna strona skrzydeł Rusałki Pawik przypomina uschnięty liść pokrzywy, dzięki czemu motyl może się dyskretnie schronić wśród roślin.
Poznajcie niespotykane w Polsce gatunki motyli w Motylarni Rozewie!
Motyle są bez wątpienia jedną z najbardziej zróżnicowanych grup owadów. W Polsce żyje ich około 160 gatunków, co daje nam duże pole do popisu, jeżeli chodzi o obserwację motyli w ich naturalnym środowisku. Jeżeli jednak nie dla Was wczesne wstawanie i wałęsanie się po lasach i łąkach w poszukiwaniu interesujących okazów, zapraszamy do Motylarni Rozewie, gdzie możecie na żywo podziwiać kilkadziesiąt gatunków egzotycznych motyli z różnych stron świata. Czeka na Was także fascynująca wystawa poświęcona cyklowi życia motyli oraz garść informacji o ich roli w ekosystemie. To wyjątkowa okazja, aby w komfortowych warunkach poznać tajemnice tych niezwykłych stworzeń. Zapraszamy!