Modraszkowate Lycaenidae
To bardzo bogata w gatunki rodzina niewielkich, co najwyżej średnich motyli dziennych (buławkorogich) z podrzędu Glossata. Wśród egzotycznych członków tej rodziny z rodzaju Brephidium znajdziemy najmniejsze motyle Ziemi, o rozpiętości skrzydeł raptem 12 mm. Wiele modraszków współżyje z mrówkami. Niektóre są przez nich chronione podczas żerowania na roślinach, odwdzięczając im się słodką wydzieliną. Drugie wnikają wgłąb mrowisk, żywiąc się jajami i larwami mrówek. W obrębie modraszkowatych wyróżnia się niemal 6 tys. gatunków, podzielonych na 9 podrodzin. Trzy z tych podrodzin (ogończyki Theclinae, czerwończyki Lycaeninae i modraszki właściwe Polyommatinae) występują dziko w Polsce. Należą tu najpospolitsze gatunki Europy (w tym Polski), adaptujące się do trudnych warunków wielkich miast jak modraszek ikar. Nie brak wśród nich gatunków rzadkich, szybko ustępujących lub już zanikłych w wielu krajach, jak chronione Dyrektywą Siedliskową telejus i nausitous. Czerwończyk nieparek to przykład gatunku, jaki w porę dostosował się do nowszych, suchszych siedlisk, toteż znowu staje się pospolity w Polce. Na naszych oczach dokonuje się także ekspansja znad Morza Śródziemnego na północ Europy modraszka bladego.
Osobniki dorosłe (imagines) modraszkowatych cechują się:
- czułkami w czarno-białe prążki,
- pierwszą parą odnóży skróconą u samców, acz dobrze wykształconą u samic, pozbawiona pazurków,
- metalicznie błyszczącym wierzchem skrzydeł, z przewagą pięknych błękitów, fioletów, oranży lub czerwieni u samców,
- częstym maskującym, brązowym umaszczeniem skrzydeł u samic,
- dość częstą obecnością ogonków na tylnych skrzydłach (zwłaszcza u ogończyków, pazików i zieleńczyków),
- wyraźnym, często spotykanym dymorfizmem płciowym (samice umaszczone maskujące, samce nader jaskrawe, dostrzegalne z daleka mimo niewielkich rozmiarów) u modraszkowych właściwych, natomiast słabo zaznaczonym dymorfizmem sezonowym (między pokoleniami).
Jaja Lycaenidae charakteryzują się spłaszczonym kształtem i bogatym urzeźbieniem, w formie jamek lub żeberek.
Larwy modraszkowatych są bardzo swoiste, płaskie, zwężone na końcach, nierzadko podobne raczej do stonóg niż typowych gąsienic. Głowa może być wciagana w głąb pierwszego segmentu. Dominują wśród nich wielorakie odcienie brązów i zieleni. Gatunek i forma życiowa roślin pokarmowych gąsienic mocno zależy od podrodziny: u ogończyków przeważają drzewa i krzewy; u modraszków właściwych i czerwończyków rośliny zielne.
Poczwarki są zaokrąglone, krępe i krótkie, albo zwisają z liścia rośliny żywicielskiej przysnute jedwabną nicią, albo metamorfozę przechodzą w mrowisku.
Na faunę Polski składa się 49 przedstawicieli rodziny modraszkowatych, zatem niemal połowa ze 121 gatunków wykazanych z Europy. Dwa z nich być może już wymarły? Dwa inne mogą być tylko rzadkimi, raczej przypadkowymi migrantami niż stałymi składnikami polskiego zwierzostanu. Ścisłej ochronie gatunkowej podlega u nas czerwończyki nieparek i fioletek, modraszki: arion, eros, gniady, telejus oraz nausitous, częściowej modraszek alkon, bagniczek, orion i Rebela. Szereg gatunków wśród modraszkowych właściwych bywa tak podobnych do siebie, że nawet naukowcom ciężko się je odróżnia. Niezbędne do tego bywa albo ich schwytanie, albo obserwacja przez lornetkę, potem zaś sięgnięcie po klucz do oznaczania.
Wykorzystane źródła:
Carter David. 1993. Motyle. Wiedza i Życie, Warszawa.
Sielezniew M., Dziekańska I. 2010. Motyle dzienne. MULTICO, Warszawa.
https://insektarium.net/lepidoptera-2/lycaenidae-modraszkowate/
Autor Adam Kapler