Latolistek cytrynek, listkowiec cytrynek lub po prostu motyl cytrynek (Gonepteryx rhamni) to jeden z pierwszych zwiastunów wiosny. Pochodzi z rodziny bielinkowatych, która liczy sobie blisko 1100 opisanych gatunków. Jak wygląda motyl cytrynek? Jak długo żyje? Przedstawiamy najciekawsze informacje o motylu cytrynku!
Motyl cytrynek – opis przedstawicieli tego gatunku
Latolistek cytrynek to motyl dzienny, który jest dość pospolity Polsce. Jest on znany ze swoich pięknych, żółtych skrzydeł, które u samców są bardziej intensywne niż u samic i ozdobione charakterystycznymi pomarańczowymi punktami. Górne skrzydła cytrynka są stosunkowo długie, dochodzą do 3 cm i kończą się zaostrzonymi wierzchołkami, natomiast dolne skrzydła są nieco mniejsze i mają małe, charakterystyczne ząbki. Rozpiętość skrzydeł omawianego motyla może osiągać do 5,5 cm, co sprawia, że trudno przeoczyć tego owada w czasie lotu. Skąd wzięła się urocza nazwa motyla cytrynka? Otóż nie tylko od cytrynowej barwy skrzydeł. Listkowiec cytrynek wydziela delikatny zapach cytrusów, który można wyczuć, gdy zbliży się nos do jego skrzydeł.
Jak wygląda gąsienica cytrynka?
Gąsienica motyla cytrynka ma kolor zielony, a jej znakiem charakterystycznym są jaśniejsze pasy po bokach ciała. Larwa pozbawiona jest włosów i chętnie żeruje na roślinach z rodziny kapustowatych – kapuście głowiastej, rzodkiewce zwyczajnej, liściach kalarepy lub brokuła. Warto zauważyć, że kapustowate mogą zawierać specyficzne związki chemiczne, takie jak glukozynolany, które chronią roślinę przed szkodnikami. Gąsienice cytrynka są w stanie neutralizować te związki i trawić liście kapustowatych bez szkody dla siebie. Dzięki takiej zdolności adaptacyjnej larwy omawianego dziś motyla zapewniły sobie niemalże bezkonkurencyjny dostęp do pożywienia, co sprzyja ich rozwojowi i ekspansji na inne tereny.
Ile żyje motyl cytrynek?
Bohater dzisiejszego wpisu może się pochwalić ponadprzeciętną długością życia i to nie tylko wśród polskich, ale i europejskich motyli dziennych. Dorosłe osobniki dożywają nawet 11 miesięcy, co wydaje się wręcz wiecznością w porównaniu do motyli, które żyją zaledwie kilka-kilkanaście dni. Dzięki temu latolistek cytrynek ma więcej czasu na rozmnażanie, co zwiększa zdolności populacyjne tego gatunku.
Jak wygląda cykl rozwojowy latolistka cytrynka?
Nowe pokolenie motyla cytrynka rozpoczyna swój cykl rozwojowy wraz z początkiem lata. Samica składa jaja na roślinach żywicielskich, takich jak kapustowate, szakłak pospolity lub kruszyna pospolita. Po około dwóch tygodniach z jaj wylęgają się gąsienice, które przez miesiąc intensywnie żerują na wskazanych wyżej roślinach, gromadząc zapasy na kolejny etap swojego życia. Następnie, gąsienice przechodzą w stan przepoczwarczenia, co trwa około dwóch tygodni. W lipcu, po zakończeniu tego procesu, pojawiają się dorosłe motyle. W pierwszych dniach życia dorosłe osobniki aktywnie pożywiają się nektarem kwiatowym, by następnie skupić się na poszukiwaniu partnera do rozrodu. W ciągu roku latolistek cytrynek wydaje na świat jedno pokolenie nowych przedstawicieli swojego gatunku. W wyjątkowo sprzyjających warunkach mogą być to dwa pokolenia.
Gdzie i w jakiej postaci zimuje motyl cytrynek?
Latolistek cytrynek zimuje w postaci dorosłej. Chłodne miesiące przeczekuje w dziuplach, zaroślach lub opadłych liściach. Motyl zapada wówczas w stan, który w dużym uproszczeniu można nazwać zimowym snem. Metabolizm motyla spowalnia, co pozwala mu oszczędzać energię i przetrwać do wiosny. Gdy tylko temperatura za oknem wzrasta, a dni robią się dłuższe i bardziej słoneczne, motyl cytrynek wychodzi ze swojej kryjówki, by znów zdobić nasz krajobraz.
Jakie tereny preferuje latolistek cytrynek?
Motyl cytrynek lubi otwarte i dobrze nasłonecznione przestrzenie, dlatego nietrudno spotkać go w parku, na łące, nieużytkach lub polach. Upodobał sobie także lasy, gdzie najczęściej odpoczywa wzdłuż ścieżek lub na polanach. Na otwartych przestrzeniach łatwiej jest znaleźć smakowity nektar, a poza tym można łatwo patrolować takie tereny w poszukiwaniu samic.
Czy motyl cytrynek jest pod ochroną?
Latolistek cytrynek nie jest objęty ochroną prawną na terenie Polski. Jest to gatunek występujący dość powszechnie w wielu regionach kraju, dlatego nie znajduje się na listach gatunków zagrożonych. Jednakże, jak wszystkie motyle, może korzystać z ogólnej ochrony wynikającej z szacunku dla środowiska naturalnego, co ma na celu zachowanie bioróżnorodności i naturalnych siedlisk. Każdy z nas może wesprzeć rozwój latolistka cytrynka poprzez:
- ochronę jego naturalnej niszy ekologicznej,
- unikanie stosowania pestycydów i herbicydów w swoim ogrodzie i na polach uprawnych,
- sadzenie roślin żywicielskich, na których żerują larwy cytrynka,
- podnoszenie swojej świadomości ekologicznej.
Wszystkie wymienione wyżej działania przyczynią się nie tylko do ochrony latolistka cytrynka, ale do ochrony motyli w ogóle.
Motyl cytrynek – ciekawostki
Latolistek cytrynek, choć uwielbia słońce, to niezbyt dobrze znosi upały. Powodują one przegrzewanie się ciała tego owada, co ma niekorzystny wpływ na jego aktywność w ciągu dnia. Aby poradzić sobie z upałami, latolistek cytrynek często szuka cienia w godzinach największego nasłonecznienia i lubi zaszywać się w chłodniejszych miejscach, jak np. pod liśćmi roślin, co pomaga w regulacji temperatury ciała.
Kolejną ciekawostką jest zdolność tego owada do migracji. Choć cytrynek jest generalnie motylem osiadłym, w odpowiednich warunkach klimatycznych i środowiskowych, może przenosić się na nowe tereny. Dzięki temu latolistek cytrynek może kolonizować nowe obszary np. z powodu zmian klimatycznych lub modyfikacji jego dotychczasowego środowiska życia przez człowieka. Warto dodać, że cytrynek wykazuje pewną odporność na zmiany klimatyczne dzięki swojej zdolności do zimowania w formie dorosłej, co pozwala mu lepiej przystosować się do zmiennych warunków w środowisku, które zamieszkuje.
A w jaki sposób motyl cytrynek odstrasza drapieżników? Tu z pomocą przychodzi mu intensywna barwa skrzydeł, która stanowi dla naturalnych wrogów tego owada ostrzeżenie, że może być on trujący lub niesmaczny. Ponadto latolistek cytrynek sporą część swojego życia spędza w ukryciu, co dodatkowo pomaga mu unikać ataków ze strony drapieżników. Dorosłe osobniki potrafią szybko wzbijać się w powietrze i zwinnie manewrować w locie, co zwiększa ich szanse na ucieczkę przed ptakami. Dzięki tym strategiom przetrwania motyl cytrynek może spokojnie dożyć „starości”.