Paź memnon, mormon wielki Papilio memnon Linneaus
Paź memnon (mormon wielki) pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej. Sięga od Indii przez Malezję oraz Indonezję po wyspy Riukiu oraz chiński Hajnan na wschodzie, archipelag Andamanów na południu. Podobnie jak u innych, tropikalnych paziów występuje szereg form barwnych: cztery formy barwne samców, a co najmniej kilkanaście (26 wg niektórych naukowców i zbieraczy) form barwnych samic. Każdy z form samic naśladuje inne gatunki trujące dla drapieżców. Stanowi zatem wdzięczny organizm modelowy do badań nad mimikrą typu Batesa oraz nad polimorfizmem (zwłaszcza zależnym od płci).
Nazwa gatunkowa – charakterystyka i wygląd
Memnon (mormon wielki) to członek rodziny paziowatych Papilionidae oraz podrodziny paziowych właściwych Papilioninae. To spory motyl o rozpiętości skrzydeł 12-15 cm. Wygląd mocno różni się zależni od płci i formy. W atlasach omawia się te najważniejsze:
SAMICE
Agenor – spotykana bardzo rzadko, bezogonowa. Przednie skrzydła w odcieniach sepii, z biało-szarymi smugami. Wierzch skrzydeł tylnych granatowo-czarny. Od 5 do 7 złocistych plamek.
Butlerianus spotykana bardzo rzadko, łudząco przypomina samca własnego gatunku. Będzie bowiem bezogonowa, z obiema parami skrzydeł barwy ciemnej sepii, tylnymi skrzydłami wpadającymi w grant lub czerń.
Alkanor – częsta, z typowymi dla paziów ogonkami na skrzydłach, odwłok po bokach wyraźnie złocisty.
Polymnestoroides – Jak wskazuje nazwa ta forma samic memnona udaje pazia polymnestora (mormona niebieskiego).
SAMCE
Agenor – skrzydła pozbawione ogonków, ciemnogranatowe lub czarne, niekiedy z purpurową smugą na przednich skrzydłach.
Polymnestoroides – Jak wskazuje nazwa ta forma samców memnona naśladuje pazia polymnestora (mormona niebieskiego). Wierzch obu par skrzydeł z krótkimi, błękitnymi paskami na żyłkach.
Cykl życiowy:
Okazy dorosłe (imagines) spotkać można cały rok. Pazie memnony (mormony wielkie) znoszą jaja cały rok. Jak u wielu innych, tropikalnych łuskoskrzydłych także u mormona wielkiego liczba pokoleń będzie funkcją ciepłoty i wilgotności środowiska. W pobliżu równika może być nawet 7-9 jednego roku, wyżej w Himalajach „tylko” 3-5. Na kresach zasięgu może zimować w stadium poczwarki. Najaktywniejsze są podczas monsunów i tuż po nich.
Mormon wielki nektar spija najchętniej z jaśminu, lantany, kanny, euforbii oraz miejscowych szałwi. Memnon podobnie jak cytrusowiec uwielbia posysać wodę i sole mineralne z padliny, fekaliów oraz błotnistych kałuż. Trzyma się polan oraz innych luk w lasach. W Himalająch można go spotkać nawet na wysokości 2100 mnpn, zwykle jednak trzyma się nizin. Gąsienice memnona wyglądem i zachowaniem łudząco przypominają larwy pokrewnego pazia polytesa (mormona zwyczajnego). W naturze i w źle prowadzonych motylarniach niemal zawsze padają ofiarą pasożytów.
Skąd pochodzą pazie memnony?
Z południowego wschodu Azji.
Czy mogą żyć w Polsce? Tylko w warunkach wiwaryjnych.
Czy może być hodowana? Względnie prosto.
Jak spotkać pazia memnona (mormona wielkiego) na żywo ? Tylko w motylarniach.
Autor Adam Kapler