Paź palinurus, paź szmaragdowy, Papilio palinurus Fabricius
Palinurus to jeden z chętniej hodowanych w motylarniach, oranżeriach i ogrodach zoologicznych tropikalnych paziów o intrygującej kolorystyce. Występuje dziko w Azji Południowo-Wschodniej (Birma, Malezja, Indonezja oraz Filipiny). Swoją nazwę zawdzięcza Palinurowi – sternikowi z eposu „Eneida” Wergiliusza. Palinurus został zmyty z pokładu, ale przeżył i zamordowano go dopiero na brzegach Italii. Eneasz spotkał Palinura już jako ducha po zstąpieniu do piekieł, stąd zapewne skojarzenie tego motyla z upiornym blaskiem i morską zielenią. Opalizująco szmaragdowy, trudny do pomylenia odcień zieleni pazia palinurusa powstaje nie za sprawą pigmentów zawartych w jego ciele, lecz wytwarzany jest strukturalnie, poprzez dyfrakcję oraz interferencję światła w mikrostrukturze łusek skrzydeł tego owada. Żółte oraz błękitne odbicia ulegają w oczach obserwatora zmieszaniu addytywnemu, dając wrażenie lśniącej zieleni.
Nazwa gatunkowa – charakterystyka i wygląd
Paź palinurus należy do paziowatych Papilionidae, a dokładniej do podrodziny paziowych właściwych Papilioninae. Rozpiętość skrzydeł tego gatunku sięga 80-100 mm dla osobników obu płci. Podobnym umaszczeniem charakteryzuje się afrykański paź nereus, jednak palinurus będzie jednoznacznie zielony, a nereus ma barwę seledynową niczym morze w ładny dzień, dokładnie pomiędzy czystym błękitem a czystą zielenią. Drugim wyróżnikiem palinurusa będzie metaliczny blask jego skrzydeł. Spośród motyli rodzimych dla Polski ten sam mechanizm powstawania kolorów i odblasków występuje u mieniaków, mieniących się jak sama nazwa wskazuje na fioletowo. Mieniaki z racji wyjątkowej urody podlegały u nas dawniej ochrony gatunkowej. Ten sam mechanizm fizyczny daje też niepowtarzalne piękno Morpho peleides.
Cykl życiowy:
Podobnie jak u szeregu pokrewnych, tropikalnych paziów, hodowanych motylarni Rozewie, także u palinurusa okazy dorosłe (imagines) widuje się cały rok. Liczba pokoleń zależy od wilgotności i ciepłoty otoczenia. Gąsienice Papilio palinurus żywią się liśćmi oraz niezdrewniałymi pędami wielu rutowatych np.: ewodii i cytrusów. Stadium poczwarki trwa zwykle 2-3 tygodnie podobnie jak u pozostałych tropikalnych paziów.
Skąd pochodzą pazie palinurusy?
Z Azji Południowo-Wschodniej.
Czy palinurusy mogą żyć w Polsce? Jedynie w warunkach kontrolowanych.
Czy może być hodowany? Tak, bardzo łatwo. To jeden z częściej wystawianych gatunków świata.
Jak spotkać się na żywo pazia nireusa? Na południowym wschodzie Azji lub w motylarni.
Autor Adam Kapler