Motyle wzbudzają w nas same pozytywne uczucia i trudno się temu dziwić, ponieważ to jedne z najbardziej kolorowych i najpiękniejszych stworzeń, jakie koegzystują z nami na Ziemi. W dodatku są całkowicie niegroźne dla człowieka i kojarzą nam się z ciepłymi, słonecznymi dniami. Ta grupa owadów jest również bardzo interesująca pod kątem morfologicznym, a największą ciekawość budzą ich skrzydła. Dlaczego motyle mają kolorowe skrzydła? Na to pytanie odpowiemy w dzisiejszym wpisie!
Jak zbudowane są skrzydła motyli?
Skrzydła motyli zbudowane są z dwóch warstw cienkich, ale wytrzymałych błon pokrytych tysiącami małych łusek. Wspomniane wyżej błony rozpięte są na rusztowaniu z charakterystycznych żyłek, a łuski pokrywają skrzydła owada niczym dachówki. To tłumaczy, dlaczego motyle zaliczamy do owadów łuskoskrzydłych (Lepidoptera). Łuski to nic innego jak zmodyfikowane włoski. Występują one również na ciele i odnóżach motyla, a każda łuska powstała z jednej komórki. Jak łuski osadzone są na błonie skrzydłowej? Przy pomocy cienkiej szypułki, co sprawia, że ów połączenie nie jest zbyt mocne. To między innymi z tego powodu motyle są tak delikatne, a nawet drobne uszkodzenie skrzydeł może uniemożliwić im latanie.
Od czego zależy kolor motyla? Skąd biorą się kolorowe skrzydła motyli?
Omówione akapit wyżej łuski na motylich skrzydłach są puste i wypełniają się pigmentem, który pochodzi z pokarmu, którym żywiła się gąsienica motyla lub z produktów przemiany materii owada. Wśród pigmentów najbardziej popularne są melaniny, które barwią skrzydła motyli na odcienie czarne, brunatne, brązowe, ochrowe i czerwonobrązowe. Znanymi przyrodnikom barwnikami są również pteryny, które występują tylko i wyłącznie u motyli z rodziny bielinków. Ich skrzydła są białe, żółte, lekko pomarańczowe lub czerwonawe. Z roślin żywicielskich gąsienice pobierają pigmenty flawonowe, karotenowe i antocyjany. W efekcie skrzydła motyli mogą uzyskiwać najróżniejsze barwy: od żółci po czerwień, niebieskie oraz fioletowe.
Wiemy już, że kolor motyli może pochodzić od pigmentu, jakim zostaną zabarwione łuski, ale nie zawsze tak jest. U niektórych gatunków, w tym u niebieskich motyli z gatunku Morpho, kolor skrzydeł wynika z ich unikalnej budowy strukturalnej. Łuski są przezroczyste, nie absorbują światła, a rozpraszają je, co sprawia, że motyl mieni się kolorami niczym klejnot. U egzotycznych gatunków motyli często też można zaobserwować efekt iskrzenia lub efekt metaliczny. Wszystko to jest wynikiem fascynującej gry świateł, której ludzkie oko nie potrafi dokładnie interpretować. W rezultacie widzimy niebieskiego lub zielonego motyla, którego skrzydła wydają się błyszczeć w słońcu.
Dlaczego motyle są kolorowe? Skąd się biorą wzory na skrzydłach motyli?
Wzory na skrzydłach motyli są wynikiem złożonych procesów genetycznych i ewolucyjnych, które kształtują rozwój owadów od ich stadium larwalnego aż do dorosłości. Podstawowym determinantem wzorów na skrzydłach jest kod genetyczny motyla. Geny określają, jakie pigmenty zostaną wyprodukowane w łuskach skrzydeł oraz jak będą one rozmieszczone. Pewien wpływ na ubarwienie motyli mogą mieć również warunki środowiskowe, w których te owady żyją. Podwyższona temperatura i wilgotność powietrza sprzyja rozwojowi roślin, którymi żywią się larwy, co pomaga im pozyskać barwniki o wyższej jakości, a to z kolei w późniejszym etapie rozwoju motyla sprawia, że ubarwienie skrzydeł jest bardziej wyraziste. Warto dodać, że wzory na skrzydłach mogą zmieniać się w czasie, w miarę jak motyle dostosowują się do swoich nisz ekologicznych i warunków środowiskowych. Różnorodność wzorów między gatunkami i wewnątrz gatunków odzwierciedla ich historię ewolucyjną.
Jaką funkcje pełnią kolorowe i wzorzyste skrzydła w życiu motyli?
Barwne i wzorzyste skrzydła służą motylom przede wszystkim do kamuflażu i odstraszania drapieżników. Tutaj za przykład możemy wziąć motyla Królowej Aleksandry, który jest uznawany za najrzadszego i najpiękniejszego motyla na świecie. Kiedy odpoczywa on ze złożonymi skrzydłami wśród tropikalnej roślinności, jest praktycznie niewidoczny dla drapieżników, ponieważ „zlewa” się z tłem. Kiedy zaś motyl Królowej Aleksandry wzbija się do lotu, jego skrzydła emanują feerią intensywnych barw, co ma za zadanie ostrzegać potencjalnych drapieżników. W ten sposób motyl wysyła sygnał „jestem niejadalny” lub „zjedzenie mnie nie skończy się dla ciebie dobrze”, co skutecznie zwiększa jego szanse na przetrwanie. Ponadto kolorowe skrzydła motyli są wykorzystywane do wabienia partnera. Informują one o gotowości do rozrodu i jakości genów.
Świat motyli jest tak różnorodny, że warto poznać go bliżej w Motylarni Rozewie. Specjalizujemy się w hodowli egzotycznych motyli dziennych i nocnych, które można podziwiać, kiedy swobodnie latają po całym, przystosowanym do ich potrzeb obiekcie. W naszej kolekcji mamy m.in. niebieskie motyle z gatunku Morpho, motyle, które wyglądają jak zaschnięte liście (Kallima Paralekta), oraz największe ćmy na świecie (Attacus Atlas). Serdecznie zapraszamy!