Motyle cieszą się bardzo pozytywnym odbiorem w społeczeństwie. Są piękne, delikatne i lekkie. Symbolizują często trudno uchwytne szczęście. Natomiast zupełnie inaczej prezentują się w kulturze ćmy. Są to niemal potwory, wychodzące z ciemności, szare i smutne. W języku posiadają wiele negatywnych konotacji. Traktuje się je także jako bardzo nieroztropne, podążające do ognia w celu samozniszczenia. Z czego wynika tak zła sława motyli nocnych — bo przecież o nich mowa?
Motyle nocne — czym różnią się od motyli dziennych?
Motyle nocne wykazują największą aktywność w nocy, a nie za dnia. Ta prosta konstatacja prowadzi jednak do bardziej złożonych wniosków o różnicach w budowie i funkcjonowaniu obu typów tych owadów.
- Czułki ciem nie posiadają buławki, czyli widocznego zgrubienia na końcu. Z kolei często są one pierzaste — duża ilość włosków zwiększa powierzchnię, przez którą odbierane są bodźce chemiczne. Podobną zależność widać także w budowie całego ciała. Ćmy są grubsze i bardziej włochate od szczupłych gatunków dziennych.
- Bardzo nieliczne motyle dzienne wykazują aktywność przy słabym świetle słonecznym: o zmierzchu czy świcie. Natomiast dla gatunków nocnych jest to idealna pora.
- Także poczwarki motyli nocnych są łatwe do odróżnienia — niemal zawsze pokryte są jedwabnym kokonem, czego nie spotyka się u gatunków dziennych.
- Ciekawą różnicą jest ustawienie skrzydeł w czasie spoczynku. U motyli nocnych są one rozłożone, natomiast dzienne składają je pionowo ku górze.
Jednak najważniejszą różnicą między dziennymi a nocnymi motylami stanowi ich wygląd: barwy i wzory. Ze względu na porę aktywności, ćmy są z reguły szare lub ciemnobrązowe. Choć wiele ich gatunków także posiada jaskrawe ubarwienie, częściej osobniki te skrywają się w cieniu. Prawdopodobnie ta cecha sprawia, że polskie motyle nocne nie są tak lubiane, jak ich kuzyni żerujący w ciągu słonecznego dnia. Nie oznacza to jednak, że ćmy są mniej przydatne.
Charakterystyka motyli nocnych
Motyle nocne żywią się roślinami. Pobierając nektar uczestniczą w bardzo istotnym procesie zapylania roślin, co oznacza, że każdy gatunek ćmy przyczynia się do bioróżnorodności lokalnego ekosystemu. Żyją od kilku dni do kilku tygodni, podobnie jak ich dzienni kuzyni.
Ze względu na ich szary wygląd i wzory na skrzydłach, wiele osób boi się ciem. Przykładem ćmy budzącej prawdziwe przerażenie może być Creatonotos gangis, żyjący w południowo-wschoniej Azji oraz zachodniej Australii. Z odwłoka tego owada wystają cztery duże, owłosione odnóża. Służą one do emisji feromonów w celu wabienia samic. Bardzo liczna rodzina motyli nocnych obfituje w ciekawe i wyjątkowe gatunki o zadziwiającym wyglądzie.
Często jednak strach jest zupełnie nieuzasadniony. Często wlatują do domów i mieszkań, zwabione blaskiem światła, jednak ich celem nigdy nie jest atakowanie człowieka. Wbrew obiegowej opinii, ćmy nie gryzą i są nieszkodliwe dla człowieka.
Światowe i polskie motyle nocne mogą być jednak szkodnikami. Przykładem jest ćma azjatycka, nazywana również ćmą bukszpanową, która atakuje bukszpan wieczniezielony. Tego typu gatunki są zwalczane przez ogrodników czy rolników.
Motyle nocne — gatunki
Ćmy osiągają często bardzo duże rozmiary. Największe motyle nocne, zamieszkujące Australię i Nową Gwineę, czyli ćmy Herkulesa, osiągają rozpiętość skrzydeł nawet do 36 cm. Polskie ćmy bywają również dość duże. Najbardziej znana w Polsce jest zmierzchnica trupia główka, osiągająca rozpiętość 13 cm. Na jej skrzydłach można dopatrzeć się trupiej główki, co z pewnością nie budzi pozytywnych skojarzeń.
Rodzina motyli nocnych występujących w Polsce liczy sobie aż 3 tysiące gatunków. Dla porównania, motyli występujących nad Odrą i Wisłą jest zaledwie 164 gatunki. Jednak wiele jeszcze jest do odkrycia. Prawdopodobnie nie znamy jeszcze wszystkich występujących gatunków ciem, a ich nocne życie skrywa przed nami wiele tajemnic do odkrycia.
Największe motyle nocne w Polsce — czy słusznie budzą strach?
Na świecie istnieje znacznie więcej gatunków ciem niż motyli dziennych. Przekłada się to również na większą różnorodność gatunków nocnych. To dlatego znamy więcej nietypowych owadów żyjących nocą niż dniem.
Motyle nocne mogą dorastać do ogromnych rozmiarów. Są również grubsze i bardziej owłosione, co sprawia, że wydają się jeszcze większe. Niektóre gatunki posiadają dodatkowe odnóża produkujące feromony. To wszystko wpływa na złą sławę ciem. Jednak nawet największe motyle nocne nie są w żadnym stopniu groźne dla człowieka. Nie tylko nie gryzą ani nie atakują ludzi, ale także nie są nosicielami groźnych chorób, jak kleszcze, komary czy muchy.
Z kolei ćmy robią wiele dobrego dla środowiska. Żywią się głównie nektarami roślin, uczestnicząc tym samym w procesie ich zapylania. W ten sposób dbają o większą bioróżnorodność, a także odpowiadają za powstawanie pysznych owoców i warzyw na Twoim ogródku. Dlatego też, gdy do Twojego pokoju wleciał motyl nocny, pomóż mu wrócić na świeże powietrze. Zabijanie tych pożytecznych owadów przyniesie więcej strat niż pożytku — nie tylko Tobie, ale i całemu ekosystemowi.
Przeczytaj także: Jakie znaczenie w przyrodzie ma motyl?