Wielu z nas uważa motyle za fascynujące stworzenia. Te ulotne istoty są pełne kolorów i tajemnic. Mało które zwierzęta zachwycają swoim wyglądem w świecie natury, tak jak motyle. Należą one do olbrzymiej gromady owadów, która liczy blisko 200 tysięcy gatunków. Tylko w Polsce dotychczas opisano już około 3200 różnych gatunków motyli. Magiczny świat tych stworzeń jest niezwykle różnorodny – począwszy od różnorodnych rozmiarów oraz kształtów stworzeń, aż po rozmaite barwy skrzydeł. Wokół motyli pojawia się jednak wiele mitów. Wielu z nas zastanawia się czy motyle są niebezpieczne lub czy są wśród nich drapieżne gatunki. W porównaniu do innych, latających owadów, zastanawiamy się czy motyle gryzą. Często słyszy się również pytanie czy motyle są pod ochroną. Jeżeli zastanawiasz się czy istnieją niebezpieczne motyle i czy motyle gryzą ludzi, w naszym wpisie zebraliśmy odpowiedzi na najpopularniejsze pytania dotyczące tych stworzeń. Zapraszamy do lektury!
Czy motyle są niebezpieczne?
Rola motyli w ekosystemie jest niezwykle istotna – nie tylko pobudzają one zmysły estetyczne, ale odgrywają dużą rolę w zapylaniu kwiatów. Ma to kluczowe znaczenie dla utrzymania równowagi środowiska. Niektóre gatunki roślin, takie jak wiesiołek lepnica czy kielisznik, wyspecjalizowały się w wytwarzaniu kielicha dopasowanego do zapylania tylko przez motyle. Wielu z nas jednak zastanawia się, czy motyle są drapieżne i czy mogą być dla nas niebezpieczne. Motyle to rząd owadów reprezentowany przez ponad 160 tys. gatunków, z czego ponad 3 tys. gatunków żyje w Polsce. Kilkaset z ogólnej liczby tego rzędu może stanowić zagrożenie dla naszego zdrowia – mowa tu zarówno o gąsienicach, jak i osobnikach dorosłych. Wśród motyli znajdziemy na pewno motyle trujące. Nie mogą one kłuć, ani gryźć, jednak posiadają toksyczne substancje, które powodują, że są one niejadalne dla ptaków i innych owadożerców. Niebezpieczne motyle przyswajają toksyczne substancje w dość ciekawy sposób – pozyskują je jeszcze jako gąsienice i przechowują przez całe życie w swoim organizmie. Inne gatunki motyli, często stosują mimetyzm, czyli udawanie innych, znacznie bardziej groźnych gatunków. Najczęściej jednak motyle okazują się zagrożeniem nie dla człowieka, a otaczającej go przyrody. Gąsienice motyli często sieją spustoszenie na polach uprawnych.
Czy motyle gryzą?
Motyle fascynują nas swoim pięknym wyglądem i ulotnością. Jesteśmy jednak przyzwyczajeni do tego, że owady, które fruwają w powietrzu wiosną oraz latem, często żądlą – możemy z pewnością zaliczyć do tego grona osy i szerszenie. W trakcie wiosny i lata znajdziemy także owady, które gryzą, takie jak komary. Dlatego też często zastanawiamy się czy motyle gryzą. Jaka jest odpowiedź na to pytanie? Motyle w przeciwieństwie do innych grup owadów nie posiadają umiejętności kłucia i gryzienia. Wynika to z tego, iż mają ssący aparat gębowy. Jest on przystosowany do pobierania płynnego pokarmu, takiego jak nektar, sok wypływający z owoców czy pni drzew. Aparat gębowy motyla wyróżnia długa ssawka, która złożona jest z dwóch przylegających do siebie rynienek. Ssawka to długa rurka, którą owad zwija i ukrywa pod spodem głowy. Resztki gryzących narządów gębowych zachowały się jedynie u najbardziej pierwotnych rodzin motyli, takich jak skrzydliniaki. Jednak stwierdzenie „niebezpieczne motyle” z pewnością nie jest adekwatne – motyle nie są w stanie ugryźć ludzi, więc są całkowicie nieszkodliwe dla człowieka.
Czy motyle są pod ochroną?
W Polsce niektóre rodzaje motyli znajdują się pod ścisłą ochroną — wiele siedlisk motyli jest obecnie zagrożonych, ze względu na intensyfikację rolnictwa. Między innymi chodzi o stosowanie ciężkiego sprzętu, a także sięganie po niebezpieczne środki chemiczne, które są trujące dla wielu owadów. Zmniejszają się także łąki oraz tereny, na których zasadzić można kwiaty. Z tego też powodu motyle mają coraz mniej pożywienia i przenoszą się z danych terenów, albo umierają. W Polsce objętych ochrona prawną jest 36 gatunków motyli, z czego 5 gatunków to ćmy, reszta zaś motyle dzienne. Wśród objętych ochroną gatunków, warto wyróżnić takie okazy jak Przeplatka aurinia, która cechuje się intensywnym, pomarańczowym zabarwieniem skrzydeł oraz Czerwończyk fioletek o fioletowym ubarwieniu z niewielkimi, pomarańczowymi plamkami. Objęty ochroną jest także Czerwończyk nieparek o żółto-brązowo-pomarańczowych skrzydłach. Pod ochroną jest również intensywnie niebieski Modraszek telejus i beżowo-brązowy Modraszek nausitous. Są to zdecydowanie najpopularniejsze motyle spośród tych, które objęte zostały specjalną ochroną. Wszystkie te motyle możemy spotkać w różnych obszarach Polski oraz w innych zakątkach Europy. Najchętniej wybierają otwarte przestrzenie pokryte bujną roślinnością. Spotkać je można również w sadach, ogrodach, czy rzadszych lasach z roślinnością, która przypadnie im do gustu. Aby zwiększyć ich liczebność oraz zakres występowania, konieczne było wdrożenie ich ochrony.
Groźne motyle – gdzie występują?
Świat motyli jest niezwykle zróżnicowany – znajdziemy wśród nich duże i małe gatunki, o przeróżnych kształtach. Tak jak wspominaliśmy, kilkaset gatunków z całego rzędu motyli, może być groźnych dla człowieka – zarówno w swojej postaci gąsienicy, jak i dorosłego motyla. Gdzie znajdziemy niebezpieczne motyle? Jednym z najciekawszych i pozornie uroczym, jednak groźnym dla człowieka gatunkiem są gąsienice ciem Megalopyge opercularis, zwanych też ćmą kotką czy ćmą flanelową. Ciało gąsienic pokryte jest włosami, pod którym skrywają się kolce zawierające toksyczny jad. Dotknięcie gąsienicy sprawia, że kolce wbijają się w skórę. Tego gatunku nie znajdziemy jednak w Polsce – powszechnie występuje on na Florydzie oraz w Teksasie. W Polsce jednym z trujących motyli są okazy z rodziny Kraśnikowatych. Mają one dość kontrastowe zabarwienie – zarówno w postaci gąsienicy, jak i dorosłego okazu. Ma ono funkcję obronną i odstraszającą – ciała motyli z tej rodziny są trujące, ponieważ zawierają cyjanowodór. W Polsce występuje 19 gatunków zaliczanych do tej rodziny.