Świadomość o tym, jak ważną funkcję dla środowiska pełnią motyle, jest niezwykle ważna dla zachowania równowagi ekosystemu. Polinacja to zjawisko, które pozwala nam przeżyć na tej planecie. Uczestniczą w nim między innymi motyle. Poniżej wyjaśniamy, czym jest to tajemniczo brzmiące zjawisko. W ten sposób łatwiej będzie zrozumieć, jak dużo zawdzięczamy tym niewielkim owadom, które (niestety) coraz rzadziej można spotkać w naturze.
Czym jest polinacja?
Na początek warto wyjaśnić określenie „polinacja”. Co to jest i jak istotne jest dla całej planety? Chodzi tu o wegetację roślin, czyli ich zapylanie, rozwój owoców, a następnie rozmnażanie. W tym procesie pyłki muszą być przenoszone z jednego miejsca na drugie. Rośliny: drzewa, kwiaty czy trawy nie są w stanie same pokonać tej odległości, dlatego wykorzystują do tego celu polinatory — czynniki wykonujące tę pracę za nie. Przykładem może być wiatr, zwierzęta lub najczęściej występujący — owady. Przykładem tych ostatnich są pszczoły, motyle czy ćmy.
Rozważając zagadnienie motyli a polinacji, warto wskazać na obustronne korzyści wynikające z tego zjawiska. Dla owadów (oraz wielu innych polinatorów, jak nietoperze czy ptaki) nektar kwiatów stanowi wartościowy posiłek. Z kolei dla roślin, jak już wspominaliśmy, jest to jedyny sposób na przenoszenie pyłków, a co za tym idzie, rozmnażanie.
Nie tylko pszczoły? Jaką rolę odgrywają motyle w procesie zapylania?
Jak ważna jest polinacja? Charakterystyka tego zjawiska wskazuje, że jest to skuteczny sposób rozmnażania płciowego. W ten sposób geny roślin, podobnie jak u ludzi, mieszają się ze sobą, a powstające nowe osobniki mogą się różnić między sobą. Dzięki temu rośliny są odporniejsze na choroby, a także mogą lepiej dostosowywać się do warunków zewnętrznych na zasadzie ewolucji.
Warto zwrócić uwagę, jakie znaczenie dla człowieka i środowiska ma zapylanie kwiatów. Motyle, przenosząc pyłki z jednego miejsca na drugie, zdobywają pożywienie. Jednocześnie jednak produkują nieprzebrane ilości żywności dla całego ekosystemu. W jaki sposób?
Dostarczenie pyłków obcej rośliny do kwiatu rozpoczyna proces zapłodnienia. Powstaje zarodek w postaci pestki — to z niej powstaną nowe rośliny: drzewa, warzywa czy kwiaty. Aby nasiona mogły przedostać się do odległych miejsc i powiększyć obszar występowania danego gatunku rośliny, powstają słodkie owoce czy warzywa. Zawierają dużo odżywczych substancji, które zachęcają zwierzęta do ich konsumpcji. Natomiast niemożliwe do strawienia pestki przedostają się przez układ trawienny i zostają wydalone na dużej przestrzeni.
Jeśli w całym procesie zabraknie takich owadów jak motyle czy pszczoły, owoce i warzywa przestaną rosnąć, a wiele roślinożernych zwierząt zmierzyć się będzie musiało z klęską głodu. Dotyczy to także ludzi. Nie potrafimy bowiem w sztuczny sposób przeprowadzać polinacji.
Jakie gatunki motyli sprawdzają się w zapylaniu?
Większość osób sądzi, że gośćmi na łące są owady takie jak motyle, a polinacja prowadzona jest głównie przez pszczoły. Z tego powodu rola pięknych i barwnych motyli jest znacznie niedoceniana. Jest to ogromny błąd, któremu należy z całą stanowczością przeciwdziałać. Dlaczego?
Wiele polskich gatunków motyli uczestniczy w zapylaniu roślin. Co więcej, zdarzają się sytuacje, że dana roślina współpracuje tylko z jednym gatunkiem motyla. Najbardziej widowiskowym odkryciem związanym z tym zagadnieniem było odnalezienie storczyka madagaskarskiego w XIX wieku. Problem z tym kwiatem polegał na tym, że posiadał on bardzo długi kielich i żaden znany wtedy owad nie był w stanie go zapylić. Dopiero pół wieku później okazało się, że jeden z motyli posiadał ssawkę o długości 20 cm, dzięki czemu mógł uczestniczyć w zapylaniu tego storczyka. Łatwo sobie wyobrazić, że wymarcie tego owada spowodowałoby z pewnością zniknięcie także storczyków madagaskarskich.
Jakie gatunki zapylające kwiaty znajdziesz w Motylarni?
Rola motyli w zapylaniu kwiatów jest bezsporna. Każdy z nich specjalizuje się w innych gatunkach roślin. W naszej Motylarni Rozewie spotkać można wiele zagranicznych specjalistów od polinacji
- Motyle Sowie z Ameryki Środkowej i Południowej lubują się w pomarańczach.
- Sara zamieszkuje lasy Amazonii, a jego wyjątkową cechą jest zapamiętywanie trasy, którą pokonuje, by pożywić się każdego dnia.
- Szklany tygrys cechuje się nie tylko pięknym wyglądem, ale również jest bardzo pożyteczny.
Naturalne zachowania motyli możesz zaobserwować na swoim ogródku lub w Motylarni Rozewie, gdzie znajdziesz również wiele gatunków egzotycznych.
Bioróżnorodność w procesie zapylania — jak ją wspomóc?
Warto pamiętać, że motyle i rośliny żyją w dokładnie określonej symbiozie. Wiele gatunków współpracuje tylko z określonymi przedstawicielami roślin czy owadów. Dlatego też każdy zagrożony gatunek motyli stanowi śmiertelne zagrożenie dla jakiegoś kwiatu, krzewu lub drzewa. Bioróżnorodność w procesie zapylania to klucz dla bogatego ekosystemu. Z tego powodu koś trawę tylko w korzystnych dla owadów okresach i dbaj, by każdy motyl miał w Twoim ogródku doskonałe warunki do rozwoju.
Przeczytaj także: Jak zwabić motyle do ogrodu?