Zima to trudny czas dla motyli – owadów zmiennocieplnych. Jedne gatunki zimują jako osobniki dorosłe, inne jako poczwarki, gąsienice, a nawet jaja. W dzisiejszym artykule przedstawimy Ci wybrane sposoby, w jakie motyle polskie radzą sobie z zimą. Podpowiemy Ci także, co możesz zrobić, by pomóc skrzydlatym przyjaciołom doczekać wiosny. Zapraszamy!
Motyle polskie, które zimują w naszych domach
Niektóre motyle polskie zimują w postaci dorosłej (imago). Odpowiednich warunków – miejsca dostatecznie ciepłego, ciemnego i bezpiecznego – szukają w budynkach, m.in. domach. Za najbezpieczniejsze mają pomieszczenia rzadko uczęszczane, chociażby garaż, strych, piwnicę. Kiedy poczują się komfortowo, rozpoczynają proces diapauzy, czyli hormonalnej hibernacji, podczas której pozostają w bezruchu i nie przyjmują pokarmów. W tym czasie wykorzystują zapasy białek, tłuszczów i węglowodanów zgromadzone w ciele. Ponadto we „krwi” motyli (hemolimfie) wzrasta poziom glicerolu chroniącego ją przed zamarznięciem.
Warto wiedzieć: To właśnie te motyle polskie, które zimują jako osobniki dorosłe, wiosną widzi się na zewnątrz jako pierwsze. Doskonałymi przykładami są miernikowce (motyle nocne), cytrynki, wybrane gatunki rusałek (ceik, żałobnik, pawik, pokrzywnik).
Co jedzą motyle zimą?
Jeżeli chcesz pomóc polskim motylom pozostającym na zimę w kraju, jak najbardziej masz taką możliwość. Szansa na pierwsze wsparcie pojawia się jeszcze przed nadejściem zimy. Skoro już wiesz, co jedzą motyle zimą – przypominamy: czerpią z zapasów zgromadzonych w ciele – możesz zadbać o to, by pozyskały jak najwięcej białek, tłuszczów i węglowodanów.
Jesienią owady mają coraz mniejszy dostęp do rozwiniętych kwiatów, dlatego warto przygotować im innego rodzaju wysokoenergetyczny pokarm. Doskonałe posiłki dla motyli przygotowujących się do zimowania stanowią… gnijące owoce! Bogate w węglowodany są jabłka, gruszki, śliwki, banany, pomarańcze. Wystarczy położyć je na tacce i umieścić gdzieś, gdzie nie dotrą inne głodne zwierzęta. Można też wykonać samodzielnie lub zamówić karmnik dla motyli wypełniony wodą z cukrem.
Motyl zimą w domu – co robić, by zapewnić mu przetrwanie?
Jeżeli znajdziesz motyla zimą w domu – w garażu czy na strychu – zostaw go tam, poradzi sobie. Nawet jeśli będzie to szopa przy domu bądź altanka na działce, diapauza zapewni owadowi przetrwanie. Głównym zagrożeniem dla motyli zimą jest zbyt wczesne i czasowe ocieplenie, dlatego nie należy przenosić zahibernowanych motyli w ciepłe miejsca. Jeśli owady wybudzą się przedwcześnie, nie przeżyją.
Możesz pomóc małemu gościowi, przenosząc zdezorientowanego, słabego, obijającego się o szybę motyla do pomieszczenia zimniejszego niż to, w którym planował przezimować – np. z sypialni do piwnicy. Specjaliści od hodowli motyli wspominają także o zamknięciu owada w plastikowym pojemniczku i włożeniu do lodówki na zimę, jednak trzeba być bardzo ostrożnym – pojemnik musi być szczelny.
Uwaga! Jeśli motyl w zimie przejdzie w stan hibernacji w dziupli bądź pod korą drzewa, zostaw go tam. Przeniesienie owada do domu spowoduje ogrzanie i przedwczesne wybudzenie.
Motyle zimą – inne sposoby zimowania
Jak wspomnieliśmy, motyle w zimie mają różne sposoby radzenia sobie z trudnymi warunkami. Niektóre gatunki na podobieństwo ptaków migrują do ciepłych krajów – w rejony śródziemnomorskie. Do Polski wracają młode pokolenia podróżników. Wśród nich znajdują się rusałka admirał i rusałka osetnik. W drodze do ciepłych krajów pokonują np. doliny alpejskie.
Gatunki, które nie zimują jako osobniki dorosłe, czekają na wiosnę w postaci poczwarek (pospolity paź królowej, bielinek kapustnik, zawisaki), larw (mieniaki, przeplatek, dostojek), jaj. Barczatka sosnówka pozostaje w zimie gąsienicą i zagrzebuje się w ściółce. Gąsienice niepylaka apollo są w zimie w pełni wykształcone, a jednak zamknięte w osłonkach jaj. Motyle zimą pozostające w różnych stadiach na świeżym powietrzu zagrzebują się w ściółce leśnej, mchu, liściach, korze.
Przeczytaj: Cykl życia motyli – fascynujące życie motyla
Wyjątkowy motyl w zimie – piędzik przedzimek
Kiedy motyle polskie przygotowują się do zimowej hibernacji, na światło dzienne wyfruwa on: piędzik przedzimek. Jest to wyjątkowy motyl, którego gody odbywają się późną jesienią – w październiku, a nawet listopadzie. Owad radzi sobie z temperaturami 4-8°C. Niedługo przed godami, także późną jesienią, wykluwa się z poczwarki. Najwytrwalsze osobniki można zobaczyć na dworze jeszcze w grudniu. Samice składają jaja w drzewach. Kiedy nadchodzi wiosna, wylęgają się z nich gąsienice. Wraz z nadejściem kolejnej późnej jesieni przeobrażają się w motyle.
Jeżeli fascynuje Cię świat motyli i chcesz zobaczyć cykl życia motyli na żywo, koniecznie odwiedź największą motylarnię w Polsce – naszą Motylarnię Rozewie w Jastrzębiej Górze. Podejrzyj na stronie motyle egzotyczne, które u nas mieszkają. Jeśli masz pytania, napisz. Do zobaczenia!